İrtifak Hakkı Nedir?
Hukuken, bir eşya sahibine mülkiyet hakları verir. Bu mülkiyet haklarının toplu halde eşya sahibinde bulunması mutlak mülkiyet olarak tanımlanırken, kimi durumlarda taşınmaz üzerindeki haklardan ancak bazıları kullanılabilir. Hakların kasıtlı olarak başkasına devredilmesi ya da durum gereği kullanılamıyor olması, eşyanın mülkiyet sahibini değiştirmez. Bu haklardan en sık rastlananı irtifak haklarıdır.
İrtifak hakları, sahibine konusu olan eşyayı doğrudan doğruya kullanma veya ondan yararlanma veya her ikisine birden sahip olma yetkisini veren sınırlı bir ayni haktır.
Yani irtifak hakkı sahibi, başka birinin (maliğin) eşyasını kullanma ve/veya yararlanma hakkına sahip olur.
Ayni İrtifak hakkı
Ayni irtifak hakkı, (Taşınmaz lehine irtifak hakkı) (Arzi İrtifak hakkı) bir taşınmazın haklarını, bir diğer taşınmaz lehine kısıtlayan; borçlu taşınmazın malikinin mülkiyet haklarının sağladığı bazı yetkileri kullanmaktan kaçınmaya veya alacaklı taşınmaz malikinin yüklü taşınmazı belirli şekilde kullanmasına katlanmaya mecbur kılan bir hak çeşididir. Ayni irtifak hakkı çeşitleri: Geçit, Üst (inşaat), kaynak hakkı ve diğer irtifaklardır.
Şahsi İrtifak Hakları
Taşınmazın maliği haricinde birinin, mülkiyet haklarının bir kısmından (kullanma ve/veya yararlanma) faydalanmasına olanak tanıyan haklardır. Şahsi mülkiyet hakkı, ayni mülkiyet haklarından farklı olarak bir taşınmazın diğerine sağladığı bir hak değil, bir taşınmazın bir şahsa sağladığı haklardır. Özetle bu haklar bir şahıs lehine kurulur ve şahıs, özel ya da tüzel kişi olabilir. Şahsi irtifak hakkı çeşitleri: İntifa hakkı, Sükna (oturma) hakkı, Üst (inşaat) hakkı, Kaynak hakkı ve diğer irtifaklardır.
Kat İrtifakı Nedir?
Kat irtifakı bir ana taşınmaz (arsa) üzerinde ileride kat mülkiyetine konu olmak üzere yapılacak veya yapılmakta olan bir veya birden çok yapının bağımsız bölümleri için o arsanın maliki veya ortak malikleri tarafından Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre kurulan irtifak hakkıdır. Bu hakkın sahiplerine, kat irtifak sahibi denir. Kat irtifakı, taşınmazın tüm mülkiyetinden ziyade, sınırlı mülkiyetini sağlayan bir hak çeşididir. (Bkz: İrtifak Hakları)
Bununla birlikte, ülkemizde kat irtifakı sahipleri, uygulamada kat mülkiyeti sahipleriyle aynı statüde kabul edilir.
Kat Mülkiyeti Nedir?
Bir ana taşınmaza inşa edilmiş yapının bağımsız bölümleri üzerinde kurulan mülkiyet hakkına kat mülkiyeti denir. Özetle kat mülkiyeti, bina gibi bir ana yapı içindeki her bir bağımsız bölümün (dükkan, ofis, daire, vb…) ayrı bir mülkiyete dönüşmesini sağlayan mülkiyet çeşididir.